Książka nagrodzona medalem najwyższej jakości na targach KRAKDENT 2008
Autor: lek. stom. Krzysztof Polanowski

Artykuł ma na celu przedstawienie zasadniczego przeznaczenia protez elastycznych, sposobu projektowania, doboru przypadków oraz różnic pomiędzy materiałami elastycznymi stosowanymi do wyrobu protez.
Zawarte w artykule informacje mają na celu sprostowanie przekłamań oraz przedstawienie informacji istotnych dla rozpoznania prawidłowego wykonania oraz idei wykorzystania materiałów elastycznych w protetyce.

W związku z licznymi pytaniami powstałymi na skutek nieprawidłowych informacji artykuł ten opisuje najbardziej istotne aspekty d/t wykonywania protez elastycznych w ujęciu klinicznym. W założeniu informacje mają pomóc lekarzom stomatologom w zrozumieniu biodynamiki tego typu protez, ułatwić dobór przypadków, wyjaśnić różnice pomiędzy materiałami tego typu oraz umożliwić rozpoznawanie nieprawidłowości wykonania laboratoryjnego.

HISTORIA I GENEZA

Początki idei użycia materiałów elastycznych sięgają lat 1920-1930. U podstaw leży zasada, że wszystko co znajduje się w jamie ustnej ma pewną określoną ruchomość w związku z tym rozwiązanie protetyczne o ruchomości zbliżonej do naturalnej podatności tkanek miękkich oraz zębów wydaje się rozwiązaniem idealnym.
Pierwsze badania prowadzono w laboratoriach Armii Stanów Zjednoczonych pod kierownictwem T. Nagy and A. Nagy oraz grupy lekarzy stomatologów głównie periodontologów, którym przewodniczył Nathanian Walsh przy ścisłej współpracy experta od materiałów dentystycznych M. Sterna.
W ten sposób opatentowano i wynaleziono materiał o nazwie nylon N110 - o nazwie zarejestrowanej VALPLAST opatentowanej formule.

DLACZEGO MATERIAŁ TEN DOTARŁ DO EUROPY I POLSKI TAK PÓŹNO ?

Pierwszym krajem w którym oprócz USA przedstawiono Valplast były Niemcy - w roku 1954. Przemysł niemiecki nie był w tamtym okresie (krótko po wojnie), nastawiany na nowatorskie technologie w zakresie dentystyki jakkolwiek producenci niemieccy próbowali wyprodukować materiały o podobnym przeznaczeniu np. Polyan, Drehen, Flexiplast. Po testach klinicznych wykonywanych również poza granicami Niemiec np. w Norwegii, Irlandii, Francji materiały te okazały się na tyle niedoskonałe, że zaniechano dalszych prac nad ich udoskonalaniem i w zasadzie nie dopuszczono do szerokiego stosowania.
W wyniku powiązań marketingowo-handlowych expansja materiału Valplast została wstrzymana pomimo pełnej dokumentacji klinicznej oraz właściwości znacznie przewyższających produkty europejskie. W Polsce oficjalnie materiał pojawił się w 2002 roku i został zarejestrowany przez firmę HSM A Polanowska pod nazwą Valplast wraz z kodem statystycznym i numerem PKWU przypisanym temu materiałowi i jego specyfikacji chemicznej. Od tamtego okresu rozwój materiałów elastycznych w Polsce przechodził różne fazy.
Przypominam tutaj sytuację z tworzywem o nazwie Bioplast, który otrzymał główną nagrodę podczas pewnych Targów w Polsce.

Technika elastyczna i stosowanie tworzyw termoplastycznych zostało wprowadzone do Polski i krajów sąsiadujących poza jakimikolwiek układami, interesami uczelni i finansowymi układami istniejących firm, dlatego budzi to takie kontrowersje.
Obecnie na świecie istnieje wiele tworzyw jednak jest tylko kilka opatentowanych formuł KTÓRE NIGDY NIE WYSTĘPUJĄ POD INNYMI NAZWAMI.
Nie ma możliwości otrzymania materiału Valplast, DurAcetal, DuraFlex lub VisiClear pod inną nazwą.
Informacja ta jest ważną w związku z nieprawdziwymi informacjami d/t materiałów rozpowszechnianych przez pewne firmy.

Patenty międzynarodowe d/t m.in.

• nazwa handlowa Valplast – nylon N110 – patent należy do Valplast International Corporation
• nazwa DurAcetal – krystaliczny acetal kopolimerowy – patent CDM Dental
• DuraFlex, VisiClear – formuła mieszana – patent CDM Dental

CO TO JEST PROTEZA "NYLONOWA" elastyczna ?

Proteza elastyczna jest protezą osiadającą o biodynamice opartej na właściwościach użytego tworzywa jego modułu elastyczności i stopnia sztywności.
Konstrukcja klamer oraz projekt protezy oparty jest na wzornictwie zaproponowanym przez Valplast International Corp. Proteza elastyczna spełnia te same funkcje i zadania co konwencjonalna proteza akrylowa, natomiast dodatkowe korzyści wynikają ze specyfiki materiału:

• niealergiczność – d/t jedynie pewnych tworzyw
• niełamliwość w jamie ustnej – d/t Valplast i Flexpol

W konstrukcjach protez elastycznych manipuluje się grubością i/lub szerokością elementów
retencyjnych, aby zapewnić ich prawidłowe działanie. Ta sama zasada d/t płyty i/lub dużego łącznika. Projekt protez elastycznych opartych na zwykłych acetalach homopolimerowych (Dental D, pressing Dental) lub copolimerowym DurAcetalu (CDM Dental) przypomina projekt protezy szkieletowej lub opartej na metalu. W tej technologii nie wykonujemy klamer zaproponowanych przez naukowców związanych z Valplast International Corp.

CZY MATERIAŁY NYLONOWE RÓŻNYCH PRODUCENTÓW SĄ JEDNAKOWE ?

Materiałów termoplastycznych z zawartością Nylonu jest obecnie na rynku ogólnoświatowym ponad 100.

Podział ich wygląda następująco:

GŁÓWNYM WYZNACZNIKIEM JEST MODUŁ ELASTYCZNOŚCI I SZTYWNOŚCI

materiały o zmiennym module sztywności:

• nylon N110
• polyamid, poliester - Flexpol

materiały o stałym module sztywności:

• polyamidy- stanowiące mieszanki kilku tworzyw
• acetale- homopolimerowe-Flexite, Pressing Dental, Thermaflex, Dental D, Copolymer-Duracetal

Oczywiście w zależności od składu mogą być one mniej lub bardziej długoczasowe oraz bardziej lub mniej łamliwe. Jedynie mała grupa materiałów posiada testy kliniczne lub prowadzi zaawansowane badania jak np. CDM Dental kierowane przez dr. Kutscha.

NA CZYM POLEGAJĄ RÓŻNICE POMIĘDZY MATERIAŁAMI

Zasadniczym parametrem mającym wpływ na długoczasowość jest chłonność wody. W przypadku materiału, Duraflex, Flexpol, Valplast jest on o 50% mniejszy niż akryli polimeryzujących na ciepło i wynosi przeciętnie ok. 10 micrograms/mm² w ciągu 24 h w temp 37Celsjusa. W przypadku akryli polimeryzujących na ciepło jest to ok. 22 microgram /mm².

Innymi parametrami różniącymi te materiały są:

• sposób barwienia
• domieszki wypełniaczy szkłopochodnych
• brak stabilizacji przeciw UV
• obecność plastyfikatorów
• obecność lubrikantów wewnętrznych
• parametry wytrzymałości (niełamliwość)
• moduł ugięcia zależny w pewnym określonym przedziale od temperatury w jamie ustnej

Aby uzyskać żądane parametry niezbędna jest odpowiednia technologia produkcyjna.
Należy unikać produktów niby przepakowywanych. Żaden liczący się producent nie wyraża zgody na praktyki tego typu. Na jakość tworzywa ma wpływ skład, linia produkcji, technologia produkcji i sposób wykonania w laboratorium.
Wszystkie te czynniki mają wpływ na jakość otrzymanego produktu z pracowni protetycznej.

Różnorodność czynników jest tak duża, że nawet w grupie produktów jednej firmy są różnice.
Materiał "Flexite" nie jest materiałem typowo nylonowym ale flouropolymerem typu Teflon, zbliżonym do acetalu, który również został użyty w materiale "Dental D" w 1986 do wykonywania klamer. Inny skład chemiczny jest też w produkcie "Flexite M.P", który jest termoplastycznym akrylem PMMA. Dentsplay wytworzył linię "FRS", które są acetalami homopolymerowymi, akrylami oraz policarbonytami (opartymi na polimerach bishenol-A). Z kolei "Flexite supreme" jest copolyamidem.

CZY PROTEZĘ ELASTYCZNĄ MOŻNA MODYFIKOWAĆ, PODŚCIELAĆ, DODAWAĆ KLAMRY LUB ZĘBY

Część tworzyw można zarówno reperować jak też podścielać

CZY SPRZĘT WTRYSKUJACY MA WPŁYW NA MATERIAŁ

Protezy elastyczne można wykonać prasami wtryskowymi każdego typu.
Podstawowym wyznacznikiem jest znajomość materiału. Sprzęt ma umożliwiać i ułatwiać wykonanie protezy. Nie ma danych d/t wyższości pras automatycznych nad manualnymi.
Podstawowym czynnikiem jest człowiek i jego umiejętności.

PROGRAM JAKOŚCIOWY

JAK DBAĆ O PROTEZY ELASTYCZNE

Najlepszymi środkami są koncentraty czyszcząco-konserwujace. Firma APOldent oferuje sprawdzone produkty o najwyższej skuteczności. Preparaty te są tańsze od ogólnie spotykanych środków higieny protez. Wg testów preparaty te idealnie konserwują miękkie podścielenia na bazie silikonów lub PEMA.

CO MOŻEMY WYKONAĆ Z MATERIAŁÓW ELASTYCZNYCH

Z materiałów elastycznych wykonujemy

• protezy częściowe
• protezy całkowite
• korony i mosty tymczasowe
• korony i mosty permanentne
• szyny nagryzowe
• obturatory dziąsłowe
• epitezy dziąsłowe
• wkłady koronowo-korzeniowe w pełnej skali VITY
• abatmenty do implantów
• klamry do protez każdego typu
• korony teleskopowe
• nakładki Snap on Smile
• elementy retencyjne i zaczepy.

Proteza z Valplastu

Proteza z Valplastu

Przezroczyste klamry DuraFlex lub VisiClear

Autor: Lek. stom. Krzysztof Polanowski
Prywatna Praktyka Stomatologiczna "STOMAPOL" Warszawa
kontakt: 0501 277 280
Pytania proszę kierować na e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.